INSPIRE Raadpleegdienst Databank Ondergrond Vlaanderen

Afstromingskaart (meervoudige stroomlijnen) (afstromingskaart_mvstrl)

De afstromingskaart met meervoudige stroomlijnen toont de lijnen in het landschap waar het water na een regenbui potentieel geconcentreerd afstroomt, rekening houdend met de topografie en de aanwezige waterlopen. De inkleuring geeft per pixel van 5m*5m de grootte van het afstroomgebied naar de pixel weer (in ha). Het berekeningsalgoritme leidt het afstromend water dat toekomt in een pixel proportioneel naar alle lager gelegen omliggende pixels, waarbij de laagstgelegen pixel de meeste afstroming ontvangt en de minst lager gelegen pixel het minste afstroming ontvangt (Multiple Flow Direction). Hierdoor ontstaan diffuse afstromingslijnen die een meer realistisch beeld geeft van afstroming over een helling. De kaart is vooral nuttig in geval van relatief vlakke of sterk divergente topografie, en op brede homogene hellingen. De afstromingskaart is gebaseerd op het digitaal hoogte model en de Vlaamse Hydrografische Atlas.

Bodemdiepteintervallen (bodemdiepteintervallen)

Een diepteinterval is gekoppeld aan één of meerdere bodemkundige opbouwen. Een bodemkundige opbouw moet één of meer diepteintervallen hebben. Een diepteinterval beschrijft een gedeelte van de ondergrond van de gekoppelde bodemlocatie. Deze laatste bevat de locatie van de profielput of boring (X, Y, eventueel aangevuld met Z van het maaiveld), daar waar de diepteintervallen de bodem op die locatie beschrijven in de diepte. Een diepteinterval is een horizont of een laag (dit is het type). Een horizont is een visueel te onderscheiden deel van de bodem dat ontstaan is door omzetting van het moedermateriaal door pedogenetische processen of door het afzetten van organisch materiaal. Een horizont heeft voor de meeste bodemvariabelen homogene morfologische en analytische karakteristieken. Een laag daarentegen is niet ontstaan door pedogenetische processen. Dit type wordt minder vaak gebruikt, maar bv. wel in archeologische context of bij staalnamelagen bij bodemmonitoring. Elk diepteinterval heeft minstens één boven- en ondergrens die de diepte van de horizont of laag aangeeft. Als de grens minder duidelijk is of niet horizontaal loopt, kunnen ook twee boven- of ondergrenzen opgegeven worden. Het is mogelijk dat meerdere diepteintervallen van eenzelfde bodemlocatie elkaar in de diepte geheel of gedeeltelijk overlappen. In uitzonderlijke gevallen is het voor de invoer van historische gegevens mogelijk om diepteintervallen aan te maken zonder boven- of ondergrenzen.

Bodemlocaties (bodemlocaties)

Een bodemlocatie is ofwel een profielput of een boring. Een boring is altijd één puntlocatie (x,y,z) en een profielput heeft minimum één en maximum twee puntlocaties (begin- en eindpunt van de profielput). Een profielput is een uitgegraven put in de bodem waarin profielbeschrijvingen, monsternames of bodemobservaties worden uitgevoerd. Een profielbeschrijving is een waarneming van bodemhorizonten en/of bodemlagen in een uitgegraven profielput. Een bodemhorizont is een visueel te onderscheiden deel van de bodem dat ontstaan is door omzetting van het moedermateriaal door pedogenetische processen of door het afzetten van organisch materiaal. Een bodemhorizont heeft voor de meeste bodemvariabelen homogene morfologische en analytische karakteristieken. Een bodemlaag daarentegen is ontstaan door niet-pedogenetische processen. Aan de hand van een profielput krijg je een beeld van de bodemkundige opbouw. Een boring is het resultaat van het boren in de ondergrond met verwijdering van bodem door middel van een gereedschap in de vorm van een holle buis. Aan de hand van dit opgeboorde bodemmateriaal worden bodembeschrijvingen, bodemobservaties en monsternames uitgevoerd. De bodemlocaties uit de 'Aardewerk-Vlaanderen-2010' databank worden afzonderlijk ontsloten in de datasets 'Bodemprofielen kartering Belgische bodemkaart' en 'Oppervlaktemonsters kartering Belgische bodemkaart'.

Bodemobservaties (bodemobservaties)

Meer informatie over de bodem op een bepaalde locatie wordt vaak verkregen door observaties. Er zijn twee soorten observaties: enkelvoudige en meervoudige observaties. In het eerste geval komt één parameter overeen met één meetwaarde; in het tweede geval met meerdere meetpunten en -waarden. Een enkelvoudige of meervoudige observatie is steeds gekoppeld aan één bodemlocatie, één diepteinterval, één bodemsite of één bodemmonster. Een bodemlocatie, bodemsite, diepte-interval of bodemmonster kan 0 of meer observaties hebben. Er zijn drie verschillende types enkelvoudige observaties: er wordt een onderscheid gemaakt tussen observaties van een numerieke waarde (dit zijn metingen), observaties met een vrije tekstwaarde (dit zijn waarnemingen) en observaties die gecategoriseerd worden via een keuzelijst (dit zijn gecodeerde observaties). Elk van deze enkelvoudige observaties wordt gekenmerkt door één parameter en één meetwaarde (hetzij numeriek, vrije tekst of een item uit een keuzelijst). Meervoudige observaties zijn reeksen van metingen – in dit geval wordt één parameter beschreven door meerdere numerieke meetwaarden. Observaties die gekoppeld worden aan een diepteinterval of bodemmonster gelden altijd voor de volledige diepte van dit diepteinterval of monster. Observaties gekoppeld aan een bodemlocatie of een bodemsite kunnen 0, één of twee dieptes hebben voor respectievelijk observaties onafhankelijk van de diepte, observaties op een bepaalde diepte of in een bepaald interval. Observaties kunnen optioneel gekoppeld worden met een observatiemethode, die de methode beschrijft waarmee de waarde bepaald werd, bijvoorbeeld door te verwijzen naar de procedure of norm die gevolgd werd.

Afstromingskaart DHMVII (verschilkaart opvullingen) (differance_afstromingskaart_dhmvII)

De afstromingskaarten met enkelvoudige en meervoudige stroomlijnen tonen de lijnen in het landschap waar het water na een regenbui potentieel geconcentreerd afstroomt, rekening houdend met de topografie en de aanwezige waterlopen. De inkleuring geeft per pixel van 5m*5m de grootte van het afstroomgebied naar de pixel weer (in ha). Deze afstromingskaarten zijn gebaseerd op het Digitaal Hoogte Model (DHM)en de Vlaamse Hydrografische Atlas (VHA). Het berekeningsalgoritme wordt toegepast op een bewerkte versie van het DHMVII, waarbij lokale depressies zijn weggewerkt. De afstroomrichting in deze gebieden is hierdoor onbetrouwbaar. In praktijk zal er vaak wel een doorsteek aanwezig zijn. Deze verschilkaart geeft het verschil tussen het oorspronkelijk DHMVII en de bewerkte versie.

Afstromingskaart DHMVII (meervoudige stroomlijnen) (mfd_afstromingskaart_dhmvII)

De afstromingskaart met meervoudige stroomlijnen toont de lijnen in het landschap waar het water na een regenbui potentieel geconcentreerd afstroomt, rekening houdend met de topografie en de aanwezige waterlopen. De inkleuring geeft per pixel van 5m*5m de grootte van het afstroomgebied naar de pixel weer, uitgedrukt in stroomopwaartse oppervlakte (in ha). Deze oppervlakte wordt berekend op basis van de hoogtewaarden in het digitale hoogtemodel, zonder rekening te houden met infiltratie. Bijgevolg is dit afvoermodel niet geschikt voor gebruik in gebieden met weinig hoogteverschil. Het berekeningsalgoritme voor de meervoudige stroomlijnen connecteert de stroomopwaartse oppervlakte die afwatert naar een pixel proportioneel naar alle lager gelegen omliggende pixels, waarbij de laagstgelegen pixel de meeste afstroming ontvangt en de minst laag gelegen pixel de minste afstroming (Multiple Flow Direction). Hierdoor ontstaan diffuse afstromingslijnen die een meer realistisch beeld geven van de afstroming over een helling. De kaart is vooral nuttig bij een relatief vlakke of sterk divergente topografie, en op brede homogene hellingen. De afstromingskaart is gebaseerd op het Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen II (DHMVII) en de Vlaamse Hydrografische Atlas (VHA).

Veenwaarschijnlijkheid 1,5 tot 10 m 50x50 m (veenwaarschijnlijkheid_1_5_10_50m_6k)

Deze kaart geeft voor het grondgebied van Vlaanderen de veenwaarschijnlijkheid aan voor de ondiepe ondergrond (1,5 tot 10 m). Deze kaart geeft een goed beeld van de ruimtelijke variatie van veen en is een eerste inschatting voor waar er met een hoge waarschijnlijkheid veen aanwezig is in Vlaanderen op basis van de best beschikbare gegevens en technieken. De kaart geeft geen informatie over de dikte van het veen of de diepte waarop het waarschijnlijk voorkomt binnen het interval 1.5-10m. De rasterkaart is het resultaat van het toepassen van de methode en de data uit de studie 'Veen in Vlaamse bodem en ondergrond in relatie tot klimaat en boven- en ondergronds ruimtegebruik' (uitgevoerd door KUL in opdracht van DOMG) om een 5x5 m veenwaarschijnlijkheidskaart voor de ondiepe ondergrond te berekenen. Het eindrapport van deze studie kan gevonden worden via: https://researchportal.be/nl/publicatie/veen-vlaamse-bodem-en-ondergrond-relatie-tot-klimaat-en-boven-en-ondergronds. Deze rasterkaart is opgesteld zodat de methode gebruikt voor het opstellen van de veenwaarschijnlijkheidskaarten voor de drie diepte-intervallen (oppervlakteveen, bodemprofiel en ondiepe ondergrond) zoveel mogelijk in lijn blijft met elkaar. Gezien de verschillende doeleinden van deze kaart ten opzichte van de oppervlakteveen- en bodemprofielveenkaarten is beslist deze kaart in te delen in de 6 klassen voorgesteld door KUL (zeldzaam, weinig waarschijnlijk, mogelijk, waarschijnlijk, zeer waarschijnlijk, bijna zeker) en deze van 5x5 m op te schalen naar 50x50 m. Voor lokale toepassingen of toepassingen waarbij grote zekerheid over de aanwezigheid van veen vereist is met een hoog ruimtelijk detail blijft echter voorzichtigheid geboden en kan een bijkomende veldverificatie een aangewezen eerstvolgende stap zijn. Aangezien veen zeer onregelmatig kan voorkomen in het landschap kunnen de opgestelde kaarten deze variabiliteit niet perfect weergeven. De studie maakt voor het opstellen van deze kaart zowel gebruik van historische gegevens (die kunnen teruggaan tot de 19e eeuw) en recente gegevens van observaties van veen in de ondergrond. Zeker voor de historische gegevens is het mogelijk dat het toen geobserveerde veen nu niet meer aanwezig is, wat beperkingen oplegt aan de nauwkeurigheid van het uiteindelijke resultaat. Tijdens het aanmaken van deze kaart is er ook geen correctie gedaan voor gekende uitgravingen (havendokken, kanalen, …), infrastructuur in de ondergrond (tunnels, kelders, …) en waterlopen. Hierdoor kan het model voor deze locaties foutieve voorspellingen doen. Verder kan door de toegepaste technieken het hier bedoelde “er is waarschijnlijk veen aanwezig” zowel een dik veenpakket zijn over de volledige dikte van het diepte-interval als een dun veenlaagje ergens in het profiel. Deze kaart vormt samen met de veenwaarschijnlijkheidskaart van het oppervlakteveen en het bodemprofiel veen een set die het resultaat is van dezelfde herberekeningsoefening op basis van de resultaten van de studie uitgevoerd door KUL.

Veenwaarschijnlijkheid bodemprofiel 5x5 m (veenwaarschijnlijkheidskaart_bodemprofiel_5m_bin)

Deze kaart geeft voor het grondgebied van Vlaanderen aan, waar er waarschijnlijk veen wordt verwacht in het bodemprofiel en waar er waarschijnlijk geen veen wordt verwacht in het bodemprofiel. Deze kaart geeft een goed beeld van de ruimtelijke variatie van veen en is een eerste inschatting voor waar er met een hoge waarschijnlijkheid veen aanwezig is in Vlaanderen op basis van de best beschikbare gegevens en technieken. Voor deze kaart wordt het bodemprofiel gedefinieerd als het deel van de ondergrond vanaf 5 cm onder het oppervlak tot 1,5 m diep. De rasterkaart is het resultaat van het toepassen van de methode uit de studie 'Veen in Vlaamse bodem en ondergrond in relatie tot klimaat en boven- en ondergronds ruimtegebruik' (uitgevoerd door KUL in opdracht van DOMG) met de data verzameld in deze studie om een 5x5 m veenwaarschijnlijkheidskaart voor het bodemprofiel te berekenen. Het eindrapport van deze studie kan gevonden worden via: https://researchportal.be/nl/publicatie/veen-vlaamse-bodem-en-ondergrond-relatie-tot-klimaat-en-boven-en-ondergronds. Deze rasterkaart is opgesteld om meer informatie te geven over de lokale ruimtelijke variatie van veen dan met de 50x50 m kaart uit de studie van KUL. Dit maakt deze kaart geschikter om op lokaal niveau te gebruiken om te bepalen waar er best kan ingezet worden op veenbescherming. Voorzichtigheid blijft echter nog steeds nodig bij lokale toepassingen en vooral bij toepassingen die een zeer hoge zekerheid vereisen. Hiervoor wordt nog steeds veldverificatie als eerste stap aangeraden. De kaart is onderverdeeld in twee klassen (waarschijnlijk veen/waarschijnlijk geen veen) om visualisatie en interpretatie van de producten te vereenvoudigen. De studie maakt voor het opstellen van deze kaart zowel gebruik van historische gegevens (die kunnen teruggaan tot de 19de eeuw) als van recente gegevens van observaties van veen in de ondergrond. Zeker voor de historische gegevens is het mogelijk dat het toen geobserveerde veen nu niet meer aanwezig is, wat beperkingen oplegt aan de nauwkeurigheid van het uiteindelijke resultaat. Tijdens het aanmaken van deze kaart is er ook geen correctie gedaan voor gekende uitgravingen (havendokken, kanalen, …), infrastructuur in de ondergrond (tunnels, kelders, …) en waterlopen. Hierdoor kan het model voor deze locaties foutieve voorspellingen doen. Verder kan door de toegepaste technieken het hier bedoelde “er is waarschijnlijk veen aanwezig” zowel een dik veenpakket zijn over de volledige dikte van het bodemprofiel als een dun veenlaagje ergens in het bodemprofiel. Deze kaart vormt samen met de veenwaarschijnlijkheidskaart van het oppervlakteveen en het veen van 1,5 tot 10 m diep een set die het resultaat is van dezelfde herberekeningsoefening op basis van de resultaten van de studie uitgevoerd door KUL.